Εμπειρία και διερεύνηση αναγκών παιδιών με ειδικές ικανότητες στην Κύπρο

Β.Χ. Παπαβασιλείου*, Α.Ανδρέου-Φιλήμη**, Δ.Δημητρίου***, Π.Μαυρικίου****, Α.Κωνσταντόπουλος*****

Εισαγωγή:
Από τις αρχές της δεκαετίας του 90 γίνονται στην Κύπρο θεαματικές αλλαγές στον τομέα ειδική εκπαίδευση και αντιμετώπιση παιδιών με ειδικές ικανότητες.

Στο πρώτο μεγάλο συνέδριο «Παιδί-Υγεία-Κοινωνία» υπό την αιγίδα του προεδρικού, η συντονίστρια αυτής της έρευνας είναι μια από τους τρεις της οργανωτικής επιτροπής, ενώ ο καθηγητής της Α΄ Πανεπιστημιακής κ. Γιάννης Τσιάντης στηρίζει την όλη προσπάθεια. Είναι τότε που οι νόμοι του 1948 που αφορούν την ειδική εκπαίδευση στην Κύπρο αλλάζουν και βελτιώνονται. Όπως επίσης εμπεδώνεται η έννοια της ειδικής υποστηρικτικής ομάδας και γίνεται προσπάθεια με την συμπαράσταση του Υπουργού Εργασίας για παραγωγική συμμετοχή των παιδιών στην κοινωνία.

Το επόμενο βήμα η δημιουργία ιστορικών, η ένταξη των computer στα ειδικά σχολεία και η μετεξέλιξη συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Με ένα ειδικό ερωτηματολόγιο προσαρμοσμένο αναλύονται οι ανάγκες των παιδιών και των οικογενειών τους, ελέγχονται οι ελλείψεις ώστε να διαφανούν οι τομείς που χρήζουν βελτίωσης.

Υλικό και Μέθοδοι:

Στην έρευνα διερευνήθη όλος ο πληθυσμός των Ειδικών Σχολείων Λευκωσίας ποσοστό 65.5% άρρενα και 34.5% θήλεα.

Οι μέθοδοι που ακολουθήθηκαν ήταν:

  • Ερωτηματολόγιο ειδικά προσαρμοσμένο για παιδιά με ειδικές ανάγκες.

  • Διερεύνηση του κοινωνικού περίγυρου των παιδιών με τοπικές επισκέψεις και συνεντεύξεις με γονείς και εκπαιδευτικούς των ειδικών σχολείων. Η συντονίστρια της έρευνας Β.Π. ασχολείται πέραν της δεκαετίας με παιδιά με ειδικές ικανότητες, ή σαν μέλος του Δ.Σ. του Ειδικού Σχολείου Λευκωσίας ή σαν σύμβουλος γονέων. Η επιστημονική υπεύθυνη Α.Α.Φ, ειδική εκπαιδευτικός, με εμπειρία ετών στο αντικείμενο.

  • Ανάλυση Πρώτων Αποτελεσμάτων:

    Είναι γνωστό ότι σε ένα ποσοστό οι γονείς των παιδιών με ειδικές ικανότητες έχουν οι ίδιοι προβλήματα τα οποία κληρονομούν στα παιδιά τους, ή απλά αδυνατούν να στηρίξουν τις ανάγκες τους. 6.5% των γονέων δεν γνωρίζουν από τι πάσχει το παιδί τους.

    45.8 % των γονέων αναγνώρισαν την διαφορετικότητα των παιδιών τους μόλις γεννήθηκε, 40.7% στα πρώτα δυόμισι χρόνια ζωής του, 10.2% στο νηπιαγωγείο και 3.4% στο δημοτικό.

    Στην ερώτηση ποιος τους βοήθησε μόλις έμαθαν για το παιδί τους, οι γονείς απάντησαν 26.2% οι συγγενείς τους, 11.5% ο δάσκαλος του παιδιού τους και ένα ποσοστό 62.3% ο παιδίατρος τους.

    Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα ανά το παγκόσμιο των παιδιών με ειδικές ικανότητες είναι η κοινωνική ένταξη τους και η μη περιθωριοποίησή τους έτσι αν το παιδί τους έχει φίλους δυστυχώς σε ποσοστό 50.9% η απάντηση ήταν κανένα, εάν δε είναι αποδεκτό στα γειτονόπουλα και παίζει μαζί τους η απάντηση ήταν 37% θετική.

    Αρνητική ήταν κατά 66% και η απάντηση εάν βγαίνει έξω βόλτα με άλλους συνομήλικους τους, το 34% θετική απάντηση κατανεμήθηκε ως εξής:

    Α) δισκοθήκες 8.2%

    Β) καφενείο 4.8%

    Γ) σύλλογο 11.3%

    Δ) καφέ 9.7%

    Είναι γνωστό ότι με την παρουσία παιδιού με ειδικές ανάγκες επιβαρύνονται στην οικογένεια οι πάντες ιδίως τα αδέλφια άλλοτε σε μεγάλο βαθμό. Η αρνητική απάντηση 83.1% ότι δεν υπάρχει πρόβλημα με τα αδέλφια αντικατοπτρίζει απλώς την εικονική ηρεμία την οποία επιβάλει η αγάπη, ο οίκτος και ίσως η εκτός σπιτιού ενασχόληση ή και σκόπιμη παραμονή εκτός οικίας των άλλων αδελφών. Το τελευταίο επιβεβαιώθηκε και από προσωπικές μικρές συνεντεύξεις.

    Η θετική απάντηση κατά 18% αν υπάρχει άλλος στην οικογένεια με ειδικές ανάγκες απλά επιβεβαιώνει άλλο παγκόσμιων μελετών ή ερευνών στο θέμα αυτό.

    Η συνεχής παρακολούθηση της πορείας των παιδιών ερευνάται με απλές ερωτήσεις. Έτσι διαπιστώνεται ότι ποσοστό 30.5% των παιδιών δεν ελέγχεται συστηματικά και δυστυχώς κατά 66% οι γονείς δηλώνουν ότι κανένας δεν τους είπε ότι πρέπει το παιδί τους να ξανακάνει εγκεφαλογράφημα.

    Όμως ένα ποσοστό 39.2% των παιδιών ακολουθεί πρόγραμμα φυσιοθεραπείας, 51% πρόγραμμα εργασιοθεραπείας και 45.3% πρόγραμμα μουσικοθεραπείας.

    Σε 61% από τους γονείς πιστεύει ότι το παιδί τους θα είχε μεγαλύτερες ευκαιρίες στην πόλη.

    Σε τεράστιο ποσοστό θεωρούν αναγκαία παντός είδους βοήθεια που θα μπορούσε να τους χορηγηθεί επιπλέον και ενώ 66.2%% δεν έχουν ελεύθερο χρόνο για τους εαυτούς τους όμως 76.4% παραμένουν «ηρωικά» αισιόδοξοι ότι το παιδί τους θα έχει βελτίωση στο μέλλον.

    Συμπεράσματα:

    Παρά την τεράστια πρόοδο που έχει επιτευχθεί στον τομέα ειδικές ικανότητες στην Κύπρο εντοπίζονται στην έρευνα σημεία που με στήριξη και σύμπραξη όλων των φορέων είναι δυνατόν να επέλθει βελτίωση.

  •  

    Σκοπός:

    Με τελικούς χρήστες της έρευνας το Υπουργείο Παιδείας, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και τους Συνδέσμους Γονέων, ενημέρωση των εκπαιδευτικών, των γονέων και των κυβερνητικών παραγόντων, ώστε με την συμμετοχή όλων των μαθητών σε πολιτιστικά δρώμενα ή με ανταλλαγές με άλλες χώρες όχι μόνο να διευρυνθεί ο πνευματικός ορίζοντας των παιδιών και του κοινωνικού τους περίγυρου, αλλά να στηρίξουμε την δημιουργία κατά το ρεαλιστικά δυνατό, και την ομάδα των πολιτών με ειδικές ικανότητες προς μια σωστή κοινωνικοποίηση και συμμετοχή τους στην παραγωγή γενικά σαν ισότιμα μέλη του κράτους.

    Λέξεις-Κλειδιά:

    ειδικές ικανότητες, φίλος, επανέλεγχος, στήριξη, αποδοχή

    * Παιδίατρος Διδάκτωρ Παν.
    Ερευνητικό Κέντρο
    FRC, Κύπρος
    ** Ειδική Παιδαγωγός, Adv.Dip.
    Ερευνητικό Κέντρο
    FRC, Κύπρος
    *** Παιδίατρος
    Βαλκανικές και Ανατολικές
    Σπουδές
    Α’ Πανεπιστημιακή Νοσ. Παίδων Αγ.Σοφία, Αθήνα
    ****Στατιστικολόγος
    Ερευνητικό Κέντρο
    FRC, Kύπρος
    ***** Καθηγητής
    Παιδιατρικής
    Νοσ. Παίδων Αγλαϊας Κυριακού, Αθήνα